Moord of doodslag

Tijdens mijn research voor Severyn & Govaert loopt er in Nijmegen en omgeving een onderzoek naar de moord op een vrouwelijke taxichauffeur. Met medewerking van de betrokken rechercheurs verdiep ik mij in het beschikbare materiaal: drie procesverbalen waarmee alles begon, een papieren dossier van vijf ordners en ruim 15 uur audiovisuele registratie van de verhoren van de verdachte.

Daarnaast krijg ik een _DVD met de reconstructie van wat er gebeurd is op het moment dat het delict gepleegd werd. Deze registratie is gemaakt door het Landelijk Video Reconstructie Team van de Dienst Nationale Recherche.

Alle persoons-, zaaks- en locatiegegevens in dit verhaal zijn door mij geanonimiseerd.

Het dossier

Driemaal een \’procesverbaal van bevindingen\’:

Op zondagmorgen 17 september 2017 omstreeks 07.30 uur wordt op de N325 ter hoogte van Het Meertje, ruim drie kilometer vóór de Duitse grens, door een patrouille van het politiedistrict Gelderland Zuid in een vluchthaven een onbemande taxi aangetroffen. Het interieur is besmeurd met bloedsporen. Het betreft een zilvergrijze Toyota Verso, 6-KTV-64, op naam van Saya Al Zoubi (Aleppo, Syrië, 18 augustus 1995).

Anderhalve kilometer verderop wordt twintig minuten later een man buiten heterdaad aangehouden. Zijn gezicht en handen zitten onder het bloed. De man maakt een verwarde indruk.

Op zondagmiddag 17 september 2017 omstreeks 18.30 uur wandelt een Nederlands echtpaar met hun twee honden langs de Linge. Half in het water, half op de oever vinden zij het levenloze lichaam van een jonge vrouw. In de onmiddellijke nabijheid van het lichaam zijn duidelijke sleepsporen te zien. In de berm van de weg langs het riviertje worden bandensporen veiliggesteld.

De samenvattingen

Naast het complete dossier (met _BVH– en Summ-IT-nummer) van vijf ordners heeft de dossiervormer een aantal samenvattingen gemaakt:

– een samenvatting van 20 pagina’s, met daarin situatietekeningen en overzichtsfoto’s, en luchtfoto\’s van Google Earth;

– het pv van een eerdere zaak met dezelfde verdachte: een veroordeling wegens taxiroof in 2016.

Opvallend in dat pv zijn de parallellen met deze zaak. B. verklaart:

– dat hij geen vaste woon- of verblijfplaats heeft

– dat hij geen vaste bron van inkomsten heeft;

– dat hij tijdens het delict onder invloed van drugs was;

– dat hij tijdens de rit de route aangaf;

– rapport lijkschouw Canisius Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen (30 pagina’s plus foto\’s);

– het zaaksdossier (44 pagina’s, waaronder 56 pv\’s van bevindingen, verslagen van getuigenverhoren en een samenvatting van de resultaten van een buurtonderzoek);

– het persoonsdossier (7 pagina’s met ondermeer verslagen betreffende aanhouding, ophouding voor onderzoek, inverzekeringstelling, voorgeleiding en bevel tot gevangenhouding van de verdachte);

– het algemeen dossier (8 pagina’s) met een uitleg over de opbouw van het procesdossier en een bijlagenindex;

– een _DVD met een reconstructie van wat er op zondagmorgen 17 september 2017 in en rond de stilstaande taxi gebeurd is.

NB.: Normaal gesproken krijgen verdachte en raadsman het complete dossier van hun zaak te lezen, met uitzondering van met name forensische stukken die in overleg met de officier worden achtergehouden. Ook nu blijkt uit de verhoren dat de verdachte (delen van) zijn dossier heeft gelezen.

\’Je moet de samenvatting van wat je verklaard hebt snel doorlezen, zoals koppen in de krant. Als je akkoord bent, tekenen. Ik kan maar een uur blijven, even tempo maken dus!\’

Raadsman tegen Etiënne B.

Audio-visuele verhoorregistratie

Ik kijk de registratie van de verhoren van de verdachte terug in de regiekamer. Er wordt tijdens de verhoren in dit soort zaken een vaste routine gehanteerd: de opname wordt door het verhoorkoppel gestart vóór binnenkomst van verdachte en advocaat en loopt door tot en met het vertrek van de rechercheurs. Het beeld op de grote monitor is opgedeeld in drie velden: links een totaalshot richting verdachte waar het verhoorkoppel op de rug te zien is, rechtsboven een closer shot waar we de verhoorders in het gezicht kijken, en rechtsonder een topshot waarin de hele verhoorruimte te zien is. Linksonder in beeld zien we zaaknummer, zaaknaam en parketnummer. Daaronder de gegevens van de registratie zélf: datum, actuele tijd, locatie, tijdcode met lengteaanduiding. Op een tweede, kleinere monitor is de verdachte te zien in een ruime close-up. Gedurende deze dagen realiseer ik me meerdere malen dat er kennelijk nooit vakkundig advies is gegeven door iemand met regie-ervaring in de film- en televisiewereld. Camera-opstelling en kadrering hadden aanzienlijk effectiever gekund.

\’Dat joch heeft het niveau van een visstick.\’

Rechercheur uit het verhoorkoppel tegen zijn vrouwelijke collega na het eerste verhoor.

De zaak

Zaaknummer 09/600114-12 wordt in eerste aanleg voor de meervoudige kamer inhoudelijk behandeld op de zitting van maandag 11 juni 2018. Het gaat om de strafzaak tegen Etiënne (Eddy) Emmanuel Bovink, geboren te Nijmegen op 23 april 1999, zonder bekende woon- of verblijfplaats in Nederland, gedetineerd in de Penitentiaire Inrichting Arnhem-Zuid. De verdachte wordt bijgestaan door mr. Eduard van Wageningen, advocaat kantoorhoudende te Arnhem. De verdachte en zijn raadsman zijn op zitting verschenen.

De tenlastelegging aan de verdachte

De verdenking komt er, kort en feitelijk weergegeven, op neer dat de verdachte in de nacht van zaterdag 16 op zondag 17 september 2017 te Elst, gemeente Overbetuwe, Saya Al Zoubi:

• primair opzettelijk en met voorbedachten rade van het leven heeft beroofd, dan wel
• subsidiair opzettelijk van het leven heeft beroofd door haar met een mes in het lichaam te steken, waarna hij haar heeft beroofd van haar taxi, portemonnee(s) en/of haar telefoon.

\’Hoewel de zaak TGO-waardig is, en we al drie lopende onderzoeken tegelijk draaiden, hebben we direct na de melding van de onbemande taxi en de aanhouding van de bebloede man besloten dit onderzoek zelf te doen, met vier man.\’

Leider onderzoek

De taxirit tót 06.43.40 uur

Wat is er precies gebeurd na vertrek van de taxi uit Arnhem tot aan het moment waarop de taxi gevonden is door de politie van het politiedistrict Gelderland-Zuid?

\’Tijdens het forensisch onderzoek namen we als eerste de de boordcomputer van de taxi (hierna: _bct) en de TomTom in beslag. Via de _ilt (Inspectie Leefomgeving en Transport, een organisatie die de controle uitvoert over taximeters) kreeg het team binnen een dag alle _gps-gegevens van de complete taxirit van die ochtend. Bij het uitlezen van het navigatiesysteem bleek dat er geen gegevens in stonden die betrekking hadden op deze rit. Het systeem was niet aangezet. We konden ons volledig concentreren op gegevens uit de _bct.\’

Leider onderzoek

Ter nadere verklaring: de _bct registreert begin- en eindtijd van de dienst, idem van iedere geregistreerde rit én de ritprijs. De _bct geeft om de minuut een _gps-signaal af en vermeldt de snelheid die de taxi nodig heeft om de afstand tussen twee punten af te leggen (ook wanneer er op dat moment geen geregistreerde taxirit plaatsvindt). Wanneer die registratie nul aangeeft, heeft de taxi stilgestaan. Het systeem wordt middels een chauffeurspas en een pincode geactiveerd. Via _gps-registratie en Google-Earth kan de recherche een beeldreconstructie maken van de complete rit van de taxi, geïllustreerd met veiliggestelde beelden van bewakingscamera’s. Ik heb de taxirit in deze zaak vóór en ná het geweldsincident van minuut tot minuut kunnen volgen, met als het om de plaatsbepaling gaat een nauwkeurigheid van 10 tot 20 meter. 

Volgens de _bct/gps rijdt de taxi van Saya Al Zoubi op 17 september 2017 na vertrek van Arnhem CS via de Utrechtsestraat, het Nieuwe Plein en de Nelson Mandelabrug over de Nederrijn de N225 op naar het zuiden; draait dan rechtsaf de Batavierenweg op; rijdt bij de Rijkerswoerdse Plassen rechtdoor de Rijksweg Noord op richting Elst; slaat rechtsaf de 1^ste Weteringsewal op. De taxi stopt om 06:43:30 (± 20 minuten na vertrek uit Arnhem) op ongeveer 120 meter ten westen van de spoorwegovergang aan de noordzijde van de 1^ste Weteringsewal. Uit het onderzoek door de politie blijkt dat de taxi op die betreffende locatie ruim 68 seconden heeft stilgestaan. De verdachte heeft verklaard dat hij zich vaag herinnert dat hij onderweg de taxi uit wilde omdat hij een discussie kreeg met de taxichauffeur over de afgesproken ritprijs. De chauffeur wilde meer geld omdat de rit duurder zou uitvallen.

Op instructie van de politie is de route van de taxi van Saya Al Zoubi op hetzelfde tijdstip nagereden met een vergelijkbare taxi. Daaruit blijkt dat deze taxi nagenoeg op dezelfde tijd (1 minuut langer) aankomt op eerder genoemde locatie en dat de ritprijs op de taximeter op een bedrag staat van € 38,80.

Volgens de _bct/taximeter is om 06.43.40 uur ingetoetst dat de rit is geëindigd. De ritprijs bedraagt dan volgens de meter € 42,95. De chauffeurspas wordt op dat tijdstip door Saya Al Zoubi zelf op de juiste wijze, d.w.z. door het invoeren van daarvoor benodigde codes, uit de insteekopening van de _bct gehaald.

Wat gebeurt er om en na 06.43.40 uur?

Uit onderzoek van de politie blijkt dat het navigatiesysteem van Saya Al Zoubi, die volgens haar broer buiten Arnhem niet goed bekend is, die betreffende ochtend niet is gebruikt. Op vrijdag 22 september 2017 heeft de verdachte in zijn derde verhoor aangegeven dat hij geboren en opgegroeid is in Lent in Nijmegen-Noord en de omgeving waar de taxi die vroege ochtend gereden heeft goed kent. Hij heeft de chauffeur verteld hoe ze het best naar Sportcentrum de Helster kon rijden.

De broer van Saya Al Zoubi heeft tegenover de politie verklaard: \’Het is niet voor de hand liggend om via de 1^ste Weteringsewal Elst binnen te rijden. Wij zijn met iemand van de politie gaan kijken waar het gebeurd is. Op die plaats staan aan weerszijde bomen en er zijn vrijwel geen huizen. Ik zou zeker in het donker die weg nooit zijn ingereden en ik vermoed Saya ook niet, tenzij ze bedreigd werd.\’

Uit het onderzoek door de politie van het politiedistrict Gelderland-Zuid blijkt ondermeer dat er op het rechter voorportier van de taxi bloed is aangetroffen. Het waren kleine bloedconcentraties alsmede bloedspatten. \’Gezien het sporenbeeld van het bloed op de voorstoelen en dat op de achterbank heeft het slachtoffer zich op het moment van het ontstaan van het eerste letsel zeer waarschijnlijk op of nabij de bestuurdersstoel bevonden en heeft zij bloedend geprobeerd via het rechter voorportier het voertuig verlaten.\’

Hierna worden de bevindingen uit het sectierapport van Saya Al Zoubi en de duiding van het toegepaste geweld vermeld. Relevant is te benadrukken dat het verwondingspatroon wijst op een snelle opeenvolging van steken, zonder wezenlijke relatieve beweging tussen de dader en het slachtoffer. Ook is gebleken dat Saya Al Zoubi zich actief heeft geweerd tegen deze messteken.

Ten aanzien van het gebruikte steekwapen heeft Anwar Al Zoubi verklaard dat zijn zus nooit een mes in haar auto had. Ook hijzelf heeft nooit een wapen bij zich, hij benadrukt dat het aanwezig hebben van een mes strafbaar is en dat je daar een hoge boete voor kunt krijgen.

De vluchtroute

Uit onderzoek – ondersteund door beelden van beveiligingscamera\’s van particulieren en bedrijven – blijkt dat de taxi nadat de rit op de locatie aan de 1^ste Weteringsewal om 06.43.40 uur is geëindigd, om 06.44.38 uur weer vertrekt met de verdachte als bestuurder. Hij rijdt rechtdoor de 1ste Weteringsewal af tot de Grote Molenstraat, slaat linksaf naar de Rijksweg Zuid en rijdt tot voorbij het viaduct over de A15; daar slaat hij rechtsaf de oprit naar de A15 op richting knooppunt Ressen; vervolgens slaat hij rechtsaf de N325 op langs de zuidwestrand van de Ooijpolder via Beek richting Duitsland en de stad Kleef. Op beelden van beveiligingscamera’s langs de gevolgde route is te zien dat de verdachte zijn autogordel draagt, ook op het verdere traject tot voorbij Ubbergen. Uit de _bct/gps blijkt ook dat de verdachte zich aan de geldende snelheden heeft gehouden.

\’De rol en het belang van bewakingscamera’s is anno 2018 enorm groot. Niet alleen ondernemers gebruiken camera’s voor het houden van toezicht en het beveiligen van hun panden en goederen, ook steeds meer particulieren beveiligen hun eigendommen met camera’s. Wij maken dagelijks gebruik van camerabeelden om misdaden op te lossen. In onze databank (‘Camera in Beeld’) staat geregistreerd waar beveiligingscamera’s van zowel overheid, ondernemers en particulieren geïnstalleerd zijn en wat zij zien.\’

Leider onderzoek

Het sectierapport

Uit het sectierapport van de forensisch patholoog blijkt – samengevat – dat:

• Saya Al Zoubi drie steekwonden heeft in de voorzijde van haar borstkas, waarvan één boven het linker sleutelbeen;
• twee van die steekwonden volledig zijn doorgedrongen in de rechter long. Ook de derde steekwond is diep, ongeveer 20 cm;
• de drie steken vooraan in de borstkas dicht bij elkaar liggen met een bijna gelijksoortige, parallelle positie van de wond-as. Dit verwondingspatroon wijst op een snelle opeenvolging van steken, zonder wezenlijke relatieve beweging tussen de dader en het slachtoffer;
• de morfologie van de steekwonden wijst op het gebruiken van een aan één zijde snijdend, stabiel mes met relatief lang lemmet. Het karakter van de steken – zijnde volledig doordringen in de long met harpoenering van het borstvlies aan de achterzijde, beschadiging van het schouderblad en de halswervel – wijst op een grote hevigheid, respectievelijk energie, van de inwerkingen;
• de 12 cm lange snijwond aan de rechterzijde van het gezicht relatief oppervlakkig is en vanwege het karakter ervan wijst op een dynamisch gebeuren;
• de snijwonden aan de buigzijden van beide handen (links duidelijk sterker aanwezig dan rechts) zijn te verklaren als zogenoemde actieve afweerverwondingen bij het grijpen in het werktuig van het strafbaar feit;
• de doodsoorzaak is het doodbloeden op grond van steekwonden.

\’Direct na de aanhouding was hij nogal zweterig, praatte veel maar luisterde slecht. Hij stond strak, zag bleek, van die wijde pupillen. Horen heeft dan niet veel zin. Je kunt na de belangrijkste eerste vragen beter stoppen. De volgende dag was hij moe en een beetje down, dat weet je van tevoren. Die rusteloosheid, snel geïrriteerd zijn, dat blijft. Vanochtend was het niet beter.\’

Vrouwelijke rechercheur na het derde verhoor

De toedracht van het misdrijf volgens de verdachte

De verdachte hoort van zijn advocaat dat de taxichauffeur driemaal diep in de borst is gestoken en schrikt hevig. Hij verklaart dat er – toen ze op de locatie aan de 1^ste Weteringsewal aankwamen – nog steeds onenigheid over de ritprijs was. Dat hij \’out\’ ging en niet meer weet dat hij de taxichauffeur heeft gestoken. Dat hij in paniek was en het allemaal niet meer precies weet. Hij verklaart dat hij weg wilde, weg van die plek, weg van zijn verleden. Hij verklaart dat hij Saya Al Zoubi de auto uit heeft getrokken, dat hij haar zakken heeft leeggemaakt en haar naar de oever van de Linge heeft gesleept. Het kwam op dat moment niet in hem op om te kijken of ze nog leefde en een dokter of ambulance te bellen.

Verdachte is vervolgens gaan rijden richting Duitsland. Het mes heeft hij kort na vertrek in paniek uit het linker portierraam gegooid. Hij verklaart dat hij door is gereden totdat de benzine op was en de taxi heeft laten staan op de plaats waar die op 17 september 2017 is aangetroffen door de politie van het politiedistrict Gelderland-Zuid. De verdachte weet niet waarom hij de portemonnees en de telefoon van de chauffeur heeft meegenomen en waarom hij zich vervolgens het geld uit de portemonnees heeft toegeëigend. Hij was in paniek.

Verdachte ontkent desgevraagd dat hij tevoren van plan was een taxichauffeur te beroven en dat hij bewust deze chauffeur zou hebben uitgezocht omdat zij de zwakste zou zijn, zoals de broer van Saya Al Zoubi veronderstelt. Hij betwist ook dat hij geen geld bij zich zou hebben gehad en stelt dat hij € 50,- bij zich had. Hij verklaart dat hij haar uitgekozen heeft omdat zij de goedkoopste was.

\’Vijf jongens, ik was de jongste. M\’n ouwe ging de pijp uit toen ik drie was. Ma heeft geprobeerd om ons op te voeden, maar dat lukte niet echt. Wij leefden van de sociale dienst, altijd afzien en gezeik. M’n matties op het VMBO hadden wel geld. Stelen was makkelijk. Daar begin je.\’

Etiënne (Eddy) B. tijdens een informeel gesprek in het Pieter Baan Centrum in Almere.

De vordering van de officier van justitie

De officier van justitie vordert de verdachte te veroordelen tot een gevangenisstraf voor de duur van vijftien jaren, met daarnaast oplegging van de maatregel van terbeschikkingstelling, met het bevel dat hij van overheidswege wordt verpleegd. De officier van justitie verzoekt aan de rechtbank om in de uitspraak tevens het advies op te nemen de terbeschikkingstelling met verpleging van overheidswege niet eerder aan te vangen dan nadat de verdachte twee derde gedeelte van de gevangenisstraf heeft ondergaan.

Het standpunt van de verdediging

De raadsman bepleit subsidiair, namelijk voor het geval de rechtbank komt tot een veroordeling, voor wat betreft de strafmaat rekening te houden met de persoonlijke omstandigheden van de verdachte, in het bijzonder de rol die zijn cocaïneverslaving daarin heeft gespeeld.

De officier versus de raadsman

De officier van justitie is van oordeel dat de verdachte van het primair tenlastegelegde moet worden vrijgesproken. Er is geen bewijs dat de verdachte Saya Al Zoubi met voorbedachten rade van het leven heeft beroofd. De officier van justitie acht echter het subsidiair tenlastegelegde wél bewezen. Hij heeft zijn oordeel gebaseerd op de volgende bewijsmiddelen:

• het letsel dat blijkens het autopsierapport met een mes aan het slachtoffer is toegebracht, ten gevolge waarvan het slachtoffer is overleden;
• dat letsel bestond uit drie steekwonden tot diep in de voorzijde van de borstkas, twee daarvan zijn volledig doorgedrongen tot in de rechterlong en de grootste oorzaak van het dodelijke bloedverlies; 
• de bloedsporen in de taxi, op grond waarvan aannemelijk is dat de steekwonden zijn toegebracht toen het slachtoffer op of nabij de bestuurdersstoel zat en degene die stak, zijnde de verdachte, achter haar zat; 
• bloedsporen (zg. sleepsporen) buiten de taxi, in de berm aan de noordzijde van de 1^ste Weteringsewal te Elst (ongeveer 120 meter ten westen van de spoorwegovergang), alwaar de taxi korte tijd heeft stilgestaan, waarna de taxi met de verdachte als bestuurder is weggereden;
• een mes met zwart heft en zilverkleurig lemmet van het merk \’Le Chef\’ dat later ongeveer vijfhonderd meter verder is aangetroffen in de berm de zuidzijde van de 1^ste Weteringsewal en daarna door het Nederlands Forensisch Instituut (_nfi) is onderzocht: er is een _dna-mengprofiel op aangetroffen met _dna van het slachtoffer én van de verdachte;
• het aantreffen van het lichaam van het slachtoffer in het water van de Linge en de verklaring van de verdachte dat hij het lichaam op deze plek heeft achtergelaten;
• de verklaring van de verdachte dat hij nadat hij het lichaam in het riviertje heeft gegooid, met de taxi en de zich daarin bevindende goederen is weggereden; dat de taxi wegens gebrek aan brandstof vlak voor de Duitse grens tot stilstand is gekomen en dat de verdachte vervolgens is doorgelopen richting grens;
• nadat hij is aangehouden zijn tussen de plaats van de aanhouding en de taxi twee portemonnees, klaarblijkelijk toebehorende aan het slachtoffer, aangetroffen;
• de verdachte heeft verklaard dat hij de telefoon van het slachtoffer heeft meegenomen.

De officier van justitie concludeert uit het bovenstaande dat de verdachte de beroving heeft gepland. Volgens hem heeft de verdachte gezocht naar een geschikt slachtoffer. Hij had een mes bij zich en heeft de chauffeur gedwongen naar een afgelegen plek te rijden, waar hij ongestoord zijn gang kon gaan.

De raadsman verwijst naar de inhoud van de verklaringen van de verdachte en naar de reconstructie die werd gehouden. Daaruit blijkt – kort gezegd – het navolgende: de verdachte heeft op 17 september 2017 op de taxistandplaats aan het Stationsplein West aan meerdere taxichauffeurs gevraagd naar de prijs voor een rit vanaf station Arnhem Centraal tot in de gemeente Elst. Uiteindelijk is de verdachte een prijs overeengekomen met deze taxichauffeur. Tijdens de rit is tussen de verdachte en de taxichauffeur onenigheid ontstaan over die prijs. Vanaf dat moment verklaart de verdachte niet meer te weten wat er gebeurd is. Overmatig cocaïnegebruik zou hem parten gespeeld hebben. Toen hij tot zijn positieven kwam, was het slachtoffer overleden. De verdachte besloot het mes weg te gooien en het slachtoffer op de locatie van het incident achter te laten.

Later op de dag is de verdachte door de politie aangetroffen. Hij had bloedvlekken op zijn gezicht, handen en kleding. Ook de auto waar hij uitgestapt was, zat onder het bloed. De verdachte kwam verward en afwezig over. De hiaten in de verklaringen van de verdachte kunnen worden verklaard door zijn cocaïnegebruik, de verwarde toestand waarin hij destijds verkeerde en door de heftige gebeurtenissen die hij had meegemaakt.

De raadsman concludeert dat de verdachte moet worden vrijgesproken van het primair tenlastegelegde, nu niet is gebleken dat de verdachte opzettelijk en met voorbedachten rade het slachtoffer van het leven heeft beroofd.

\’_TBS, terbeschikkingstelling, is voor de meeste verdachten de ergste straf die ze zich kunnen voorstellen, het voelt voor hen zwaarder dan gevangenisstraf. Die dreiging, de vrees dat het uitloopt op een gedwongen verblijf in een long-stay-afdeling voor de rest van je leven, dat gaat nooit weg. Als je een celstraf krijgt, weet je wanneer je weer vrijkomt. Als je _tbs krijgt opgelegd, weet je dat nooit. Daarom heb ik mijn cliënt afgeraden om zich psychisch te laten onderzoeken.\’

De raadsman van de verdachte

Het oordeel van de rechtbank ten aanzien van het bewijs

In de vroege ochtend van zondag 17 september 2017 begint Saya Al Zoubi, taxichauffeur in Arnhem, aan haar dagdienst. Eerder die ochtend heeft de verdachte op de taxistandplaats aan Stationsplein West nabij Arnhem cs verschillende wachtende chauffeurs gevraagd naar de prijs van een taxirit naar Sportcentrum de Helster aan de Grote Molenstraat in Elst.

Om 06:12 uur – een uur voor zonsopgang – sluit Saya Al Zoubi met haar taxi achter in de wachtrij aan op de standplaats. Uit de beelden van bewakingscamera\’s blijkt dat de verdachte haar aanspreekt. Om 06:24 uur vertrekt de taxi met de verdachte als passagier op de achterbank in zuidelijke richting. Tijdens de verhoren geeft de verdachte aan dat hij ook haar gevraagd heeft naar de ritprijs naar Sportcentrum de Helster en dat een prijs werd afgesproken van € 35.- De taxichauffeur zei wel dat zij ondanks de afgesproken ritprijs de taximeter moest aanzetten omdat zij daartoe verplicht is, zodat het geen “zwarte rit” zou zijn. Verdachte heeft daar volgens eigen zeggen mee ingestemd. Volgens de taximeter is de meter voor deze taxirit ingeschakeld op 17 september 2017 om 06:23:30 uur.

Een onbemande taxi

Op 17 september 2017 omstreeks 07.30 uur wordt door een patrouille van het politiedistrict Gelderland Zuid de onbemande taxi aangetroffen in een vluchthaven op de N325 ter hoogte van Het Meertje, ruim drie kilometer vóór de Duitse grens. Het interieur is besmeurd met bloed, de alarmverlichting staat aan. Op de vloer van de auto treft de politie de chauffeurspas van Saya Al Zoubi. Achter de voorruit zit het vergunningsbewijs op naam van Taxi Direct te Arnhem.

Bebloed gezicht en bebloede handen

Op een afstand van ongeveer 1.650 meter richting Duitse grens wordt de verdachte aangetroffen in het beboste terrein langs de N325, met bebloed gezicht en bebloede handen. Hij maakt geen aanstalten om naar de politie toe te gaan. Hij wordt buiten heterdaad aangehouden. Wanneer hem gevraagd wordt hoe hij zo bebloed is geraakt, vertelt de verdachte dat hij gevochten heeft. Hij weet niet meer met wie en waarvoor hij is gevlucht. Wel weet hij dat hij in een taxi reed die opeens zonder benzine kwam te staan.

De politie brengt de verdachte daarop over naar het hoofdbureau van politie te Nijmegen. Hij wordt voor transport vluchtig nagekeken op zijn kleding. De verdachte geeft drie telefoons, waaronder een telefoon van het merk Samsung die hij in de taxi heeft aangetroffen, en een portemonnee met geld waaronder een biljet van € 50.- aan de politie.

Op de terechtzitting heeft de verdachte verklaard dat hij niet kan aangeven wat er die ochtend gebeurd is. Hij heeft door overmatig cocaïnegebruik geen herinneringen aan de tijd die hij in de taxi heeft doorgebracht. De verdachte is onderzocht door een forensisch arts en heeft geen fysiek letsel. Bij laboratoriumonderzoek later op de dag zijn in de urine van de verdachte metabolieten (afbraakstoffen) aangetroffen die (een hoge mate van) cocaïnegebruik bevestigen.

Speurhond

De politie van het district Gelderland-Zuid in Nijmegen stelt de collega\’s van Gelderland-Midden in Arnhem op de hoogte van het aantreffen van de taxi van Taxi Direct. Ook wordt er door de politie van het politiedistrict Gelderland-Zuid sporenonderzoek aan de taxi verricht en wordt er naar sporen gezocht langs de snelweg N325. De speurhond vindt in het beboste terrein, tussen de weg en de verder gelegen sloot, op een afstand van ca. 650 m. van de taxi, een bruine portemonnee en pasjes op naam van Saya Al Zoubi en, op een afstand van ca. 400 m. van de taxi, een zwarte, langwerpige zg. chauffeursportemonnee met kleingeld. Behalve kleingeld in de zwarte portemonnee, wordt er geen geld aangetroffen in de portemonnees. De verdachte verklaart ter terechtzitting dat hij de portemonnees inderdaad uit de taxi heeft meegenomen.

€ 159,60

In de borstzak van het hemd van de verdachte wordt een bedrag van € 159,60 aangetroffen, opgevouwen en gesorteerd op soort biljet. Volgens de gegevens van de _bct/taximeter was de opbrengst van de taxiritten van haar vorige dienst op 16 september 2017 afgerond € 109.-. Het startgeld dat Saya Al Zoubi bij zich gehad zal hebben bedraagt volgens haar broer Anwar meestal zo’n € 50,-. Uit onderzoek naar de financiële situatie van de verdachte is niet gebleken dat de verdachte op 17 september 2017 over eigen financiële middelen beschikte.

De politie in Arnhem is naar aanleiding van de verkregen informatie van de collega\’s van het politiedistrict Gelderland-Zuid in de vroege middag van 17 september 2017 naar de woning van Saya Al Zoubi gegaan, alwaar ook haar ouders en oudere broer wonen. De vader vertelt de politie dat zijn dochter Saya die ochtend om 05:30 uur met haar taxi is vertrokken om haar dagdienst te draaien en daarna niet thuis is gekomen. Door haar broer Anwar worden recente foto’s van Saya Al Zoubi aan de politie ter beschikking gesteld.

Lijkschouw

Op 17 september 2017 vindt een Nederlands echtpaar tijdens een wandeling met hun twee honden om 18.30 uur aan de oever van de Linge het lichaam van een levenloze vrouw. Zij bellen 112, de politie van Gelderland Zuid is na 16 minuten ter plaatse. Het lichaam wordt later die avond overgebracht naar het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen, waar de volgende morgen het forensisch onderzoek en de lijkschouw zullen plaats vinden. Op 18 september 2017 om 16:00 uur \’s middags gaan de vader en de broer van Saya Al Zoubi, onder begeleiding van de politie, naar het mortuarium alwaar zij het stoffelijk overschot herkennen als dat van hun dochter en zuster, Saya Al Zoubi, geboren op 18 augustus 1995 te Aleppo, Syrië.

De rechtbank stelt op grond van bovengenoemde bewijsmiddelen vast dat Saya Al Zoubi het leven heeft gelaten door toedoen van de verdachte. De verdachte heeft met een mes drie maal in het lichaam van Saya Al Zoubi gestoken, met gevolg dat zij is doodgebloed. Dat de verdachte daarbij heeft gehandeld zonder dat hij zich dat bewust was, zoals de verdachte heeft verklaard, blijkt naar het oordeel van de rechtbank op geen enkele wijze logisch uit de bewijsmiddelen en is naar haar oordeel ook anderszins niet aannemelijk geworden. Integendeel.

De rechtbank is voorts van oordeel dat uit de hiervoor aangehaalde bewijsmiddelen aannemelijk is geworden dat het de verdachte is geweest die het mes bij zich droeg toen hij in de taxi stapte. Ook is aannemelijk geworden dat de verdachte geen geld bij zich had voor een taxirit toen hij in Arnhem in de taxi stapte. Immers, uit de bewijsmiddelen blijkt dat het bedrag aan geld dat bij de verdachte is aangetroffen, exact overeenkomt met opbrengst van de betaalde taxiritten van 16 september, waarbij opgeteld een startgeld van € 50,-. Uit onderzoek van de politie is gebleken dat de verdachte  op 7 september 2017 niet over een eigen bron van inkomsten beschikte. Dat het de verdachte wellicht enkel te doen zou zijn geweest om een \’gratis\’ taxirit is niet aannemelijk geworden, omdat hij in dat geval op de 1^ste Weteringsewal eenvoudig uit de taxi had kunnen stappen.

De rechtbank overweegt verder nog dat de verdachte eerder is veroordeeld voor een taxiroof, in welk geval het ook ging om een vrouwelijke taxichauffeur. Deze roof vond plaats in de vroege ochtend van 12 augustus 2016, waarbij de taxi in vergelijkbaar gebied ten noorden van Nijmegen heeft rondgereden om uiteindelijk uit te komen op een doodlopend stuk weg, waarbij de verdachte onder bedreiging met een mes zich het geld en de taxi heeft toegeëigend. Dat alles leidt de rechtbank tot de conclusie, dat de verdachte toen hij in Arnhem in de taxi stapte, voornemens was de taxichauffeur te beroven van haar geld en/of telefoon en/of taxi. De verdachte was de agressor, Saya Al Zoubi was het slachtoffer.

\’Recidive werkt meestal strafverzwarend. In deze zaak wordt de statistiek bevestigd. Mannen gaan na een veroordeling vaker opnieuw in de fout dan vrouwen, hoe jonger een verdachte is bij de eerste strafzaak, hoe hoger het risico op herhaling.\’

De raadsman van de verdachte

Voorbedachten rade

De Hoge Raad der Nederlanden heeft in zijn uitspraak van, onder meer, 27 oktober 2015 overwogen dat voor een bewezenverklaring van het bestanddeel \’voorbedachte raad\’ moet komen vast te staan dat de verdachte zich gedurende enige tijd heeft kunnen beraden op het te nemen of het genomen besluit en dat hij niet heeft gehandeld in een ogenblikkelijke gemoedsopwelling, zodat hij de gelegenheid heeft gehad na te denken over de betekenis en de gevolgen van zijn voorgenomen daad en zich daarvan rekenschap te geven. De vaststelling dat de verdachte voldoende tijd had om zich te beraden op het te nemen of het genomen besluit vormt weliswaar een belangrijke objectieve aanwijzing dat met voorbedachte raad is gehandeld, maar behoeft de rechter niet ervan te weerhouden aan contra-indicaties een zwaarder gewicht toe te kennen.

Deze rechtbank is er in dit geval niet van overtuigd dat de verdachte al bij aanvang van de taxirit in Arnhem het voornemen had om de taxichauffeur van het leven te beroven. De rechtbank is echter wél tot de conclusie gekomen dat de verdachte het voornemen had om de taxichauffeur te beroven van haar geld en/of telefoon en/of taxi. De rechtbank stelt op basis van de bewijsmiddelen vast dat hij een mes bij zich had waarmee hij de taxichauffeur kon bedreigen tot afgifte van zijn goederen en dat de verdachte dat mes ook voor dit doel heeft gebruikt. In de tijdspanne tussen het vertrek uit Arnhem en de aankomst op de 1^ste Weteringsewal heeft de verdachte zich terdege kunnen beraden. Hij had kunnen kiezen zijn doel op te geven en de taxichauffeur te laten gaan. 

Het bewezenverklaarde

Dat betekent dat de rechtbank bewezen acht, dat de verdachte primair op 17 september 2017 te Elst, gemeente Overbetuwe, Saya Al Zoubi opzettelijk en met voorbedachten rade van het leven heeft beroofd, door  haar meermalen met een mes in haar lichaam te steken. Het bewezenverklaarde levert moord op als strafbaar feit. Er zijn geen feiten of omstandigheden aannemelijk geworden die de strafbaarheid van het feit uitsluiten.

De strafbaarheid van de verdachte

Ten aanzien van de verdachte is door F.J. Gevers, GZ-psycholoog, en P.J. Rutgers, psychiater, beiden verbonden aan het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie en Psychologie te Utrecht (_NIFP), in samenwerking met de overige leden van het onderzoekend team een onderzoek ingesteld naar de geestvermogens van de verdachte. Van dat onderzoek is een rapport opgemaakt, gedateerd 15 januari 2018. Hoewel de verdachte heeft geweigerd mee te werken aan het onderzoek, hebben genoemde deskundigen toch beperkt over de verdachte kunnen rapporteren, namelijk op basis van observaties en enkele korte, informele gesprekken die zij met de verdachte hebben gevoerd.

Persoonlijkheidsstoornis

Het rapport vermeldt als forensische analyse en beantwoording van de vraagstelling – zakelijk weergegeven – dat bij de verdachte een persoonlijkheidsstoornis is vastgesteld, door de deskundigen omschreven als een stoornis met narcistische, antisociale en afhankelijke kenmerken. Betrokkene lijkt vast te lopen op verschillende sociaal-maatschappelijke deelvlakken (woning, werk, financiën, relatie) en lijkt niet toe te komen aan het realiseren van een zelfstandig bestaan. Hij lijkt weinig gehinderd door gewetensremming in het oplichten en gebruik maken van derden. Voornoemde persoonlijkheidsstoornis geldt als een gebrekkige ontwikkeling van de geestvermogens. In de aanloop tot en ten tijde van het tenlastegelegde was deze gebrekkige ontwikkeling aanwezig.

De deskundigen kunnen geen uitspraak doen over de toerekeningsvatbaarheid en evenmin over de recidivekans voortvloeiend uit eventuele pathologische gedragingen of handelingen van de verdachte. Daarom kunnen zij ook geen forensische interventie-adviezen geven ter vermindering van mogelijk gevaar op toekomstige aan het ten laste gelegde gelijkwaardige delicten. Wel menen zij te kunnen aangeven dat de verdachte na afloop van zijn huidige detentie problemen zal blijven ondervinden op eerder genoemde sociaal-maatschappelijke deelvlakken. Verdachte zal vermoedelijk niet toekomen aan het realiseren van een zelfstandig bestaan. De kans is groot dat hij (weer) vastloopt in het leven, waarbij het geenszins uit te sluiten is dat hij antisociaal, verwervingscrimineel getint gedrag zal vertonen.

De rechtbank constateert uit het bovenstaande dat niet is gebleken van het bestaan van feiten of omstandigheden die de strafbaarheid van de verdachte uitsluiten.

\’Na een tijdje werd ik van school gestuurd. Ik heb niks tegen Ma gezegd, die zou me doodslaan. Je leeft in de stad, makkelijk zat. Je leert andere gastjes kennen, ook van de straat. En dan zit je opeens op het politiebureau, voor een inbraak of zo. Je leert stomweg niet hoe het anders kan.\’

Etiënne (Eddy) B. tijdens een informeel gesprek in het Pieter Baan Centrum in Almere.

De motivatie van het vonnis

Bij het bepalen van de op te leggen straf is gelet op de aard en ernst van hetgeen bewezen is verklaard, op de omstandigheden waaronder het bewezenverklaarde is begaan en op de persoon van de verdachte, zoals een en ander uit het onderzoek ter terechtzitting naar voren is gekomen.

De verdachte heeft Saya Al Zoubi in de vroege ochtend van 17 september 2017 meedogenloos om het leven gebracht. Het slachtoffer had geen schijn van kans. De verdachte heeft zich schuldig gemaakt aan een van de ernstigste misdrijven uit het Wetboek van Strafrecht. Nadat de verdachte bij verschillende taxichauffeurs had geïnformeerd naar de ritprijs van een taxirit naar Elst, is hij uiteindelijk die ochtend bij Saya Al Zoubi in de taxi gestapt omdat zij volgens hem het goedkoopst was. De rechtbank acht het aannemelijk dat de verdachte juist deze taxichauffeur heeft uitgezocht omdat hij dacht dat hij haar gemakkelijk kon beroven.

Saya Al Zoubi heeft de verdachte meegenomen, niet wetend dat dit haar laatste rit zou worden. De verdachte heeft haar op een afgelegen plek van het leven beroofd en haar vervolgens in het water van de Linge gegooid, kennelijk om te verhinderen dat het lichaam gemakkelijk zou worden gevonden en de vondst zou worden gekoppeld aan een in Arnhem vermiste taxichauffeur. Het is een gelukkig toeval dat het lichaam diezelfde dag nog werd aangetroffen door wandelaars met hun honden. Door samenwerking tussen de politie van Gelderland-Midden en Gelderland-Zuid kon het lichaam al kort nadat het werd gevonden, worden geïdentificeerd als zijnde Saya Al Zoubi, net 22 jaar oud en in de bloei van haar leven. 

De gevolgen van deze moord

Het is evident dat de moord op Saya Al Zoubi een groot verlies betekent voor haar familie, haar ouders en haar broer. Op de terechtzitting is gebleken dat zij psychisch gebroken zijn. De brute wijze waarop het slachtoffer is omgebracht en vervolgens achter is gelaten, maakt het verlies extra zwaar.

Het gezin Al Zoubi is jaren geleden uit Syrië gevlucht voor het oorlogsgeweld. Het is wrang dat het gezin nu, in een land waar vrede heerst, op deze gruwelijke wijze hun dochter/zus heeft moeten verliezen. De verdachte is daarvoor aansprakelijk.

Samen met haar broer Anwar had Saya Al Zoubi sinds drie jaar een eigen taxibedrijf in Arnhem, met twee taxi\’s. Zij waren trots op het feit dat zij dit bedrijf in nog geen jaar tijd hadden opgebouwd en dat zij zelfstandig in hun levensonderhoud konden voorzien. Anwar is na de moord op zijn zusje gestopt met het bedrijf. Een daad, zoals door de verdachte begaan, heeft niet alleen voor de nabestaanden diep ingrijpende gevolgen, maar blijft ook in de samenleving niet zonder reactie. De vondst van het lichaam van het slachtoffer is uitgebreid aan de orde geweest in de media en bevordert in de samenleving gevoelens van onveiligheid. Collega-taxichauffeurs hebben geschokt gereageerd op de moord en in een stille tocht hun collega herdacht. De daad van de verdachte heeft ook onder hen veel angst teweeggebracht.

\’Op je vijftiende ga je de jeugddetentie in, de Hunnerberg, voor joyriding mét. Ik voelde me gepakt, een ander krijgt daar een taakstraf voor, ik krijg twee maanden. Dan denk je: val maar dood allemaal, je haat iedereen en alles. Je krijgt van iemand een paar lijntjes en eindelijk ben je een paar uur van de ellende af\’.

Etiënne (Eddy) B. tijdens een informeel gesprek in het Pieter Baan Centrum in Almere.

Een gevangenisstraf voor de duur van achttien jaren

De uitspraak van Rechtbank Arnhem op vrijdag 24-08-2018 in zaaknummer 09/600114-12 in eerste aanleg voor de meervoudige kamer luidt: veroordeling tot een gevangenisstraf voor de duur van 18 jaar en _tbs met dwangverpleging wegens moord met voorbedachten rade op een vrouwelijke taxichauffeur. Het vonnis in deze strafzaak is uitgesproken tegen Etiënne Emanuel Bovink, geboren te Nijmegen op 23 november 1999, zonder bekende woon- of verblijfplaats in Nederland, gedetineerd in de Penitentiaire Inrichting Arnhem.

De rechtbank heeft bij de strafoplegging ten nadele van de verdachte rekening gehouden met zijn strafblad waaruit blijkt dat hij, onder meer, reeds eerder is veroordeeld wegens een overval op een taxichauffeur, in 2015. De rechtbank acht, gelet op het voorgaande, deze lange gevangenisstraf passend en geboden. De hoogte van de straf is mede ingegeven door het oordeel van de rechtbank dat aan de verdachte tevens de maatregel van terbeschikkingstelling zal worden opgelegd.

De maatregel terbeschikkingstelling

De rechtbank stelt vast dat aan de wettelijke vereisten van artikel 37a, eerste lid, van het Wetboek van Strafrecht voor het opleggen van de maatregel terbeschikkingstelling is voldaan. Immers, tijdens het begaan van het strafbare feit – het plegen van een moord – bestond er bij de verdachte een ziekelijke stoornis van zijn geestvermogens; het bewezen verklaarde is een misdrijf, gericht tegen de veiligheid van een ander, waarop naar de wettelijke omschrijving een gevangenisstraf van vier jaren of meer is gesteld, terwijl de veiligheid van anderen het opleggen van de maatregel van de terbeschikkingstelling met verpleging van overheidswege eist. De rechtbank zal daarom de terbeschikkingstelling met verpleging van overheidswege bevelen.

De rechtbank heeft hierbij de bevindingen uit het de observatie van het _NIFP, het Pieter Baan Centrum in Almere, zoals die blijken uit de rapportage van 15 januari 2018 in aanmerking genomen. Gezien het recidivegevaar en het gevaar voor de maatschappij bij het onbehandeld terugkeren van de verdachte na zijn detentie, is de rechtbank van oordeel dat de maatregel terbeschikkingstelling met dwangverpleging is aangewezen.

Een persbericht in een regionale krant, 24 augustus 2018

Voor de moord op een 22-jarige vrouwelijke taxichauffeur in Arnhem is Etiënne B. (19) vandaag veroordeeld tot 18 jaar cel en tbs met dwangverpleging. De rechtbank gaat uit van moord met voorbedachten rade, en van beroving. \’Met dat doel had B. een mes bij zich.\’

Saya Al Zoubi werd mei vorig jaar tijdens haar werk doodgestoken. Etiënne (Eddy) B., werkloos, ex-gedetineerde, was haar passagier bij een rit van Arnhem CS naar Elst. Daar werd Al Zoubi met messteken om het leven gebracht. Haar lichaam werd in het water van de Linge gegooid. B. ging er met de taxi vandoor richting Duitsland, maar kwam op de N325 vlak voor de grens zonder brandstof te staan. Hij werd ter plaatse aangehouden.

\’Aantoonbare onzin\’

B. heeft verklaard dat hij en het slachtoffer ruzie hadden gekregen over de ritprijs, en dat ze dreigde de politie te bellen. De officier van justitie noemde dat een \’aantoonbaar onzinverhaal\’. De Syrische was niet het eerste slachtoffer van B. De man heeft al eerder vastgezeten, onder andere voor het overvallen en bedreigen van een vrouwelijke taxichauffeur in Nijmegen.

Einde persbericht.