'Mensen die bij de politie werken, zowel recherche als blauw, gebruiken onderling een ontoegankelijke mix van afkortingen, formele vaktaal en beroepsjargon. Ooit is dat begonnen met portoprotocol, een poging om het meeluisteren met de hulpdiensten te ontmoedigen. Tegenwoordig hebben wij een recherchewoordenboek voor straattaal nodig om criminele communicatie te kunnen begrijpen.'
Maarten Severyn over vaktaal
Achter de woorden: je weet niet wat je leest
Juridische begrippen uit de wereld van Rechtspraak en Openbaar Ministerie
Ook de wereld van de Rechtspraak en het Openbaar Ministerie kent vele begrippen en afkortingen, en in een aantal gevallen staan ze voor nogal ingewikkeld juridisch jargon. Dat bevordert de communicatie tussen vakgenoten, maar is een probleem als de juridische boodschap de mensen die het aangaat niet of maar gedeeltelijk bereikt. Met deze begrippen en afkortingen zal ik de geïnteresseerde lezer van Severyn & Govaert zo min mogelijk vermoeien, maar ik ga ze net als voor de andere categorieën bijhouden in een overzicht dat je hieronder kunt raadplegen.
In dit bestand zul je de betekenis van de meeste juridische begrippen uit de wereld van Rechtspraak en Openbaar Ministerie kunnen vinden. Vaak actueel, soms van wat langer geleden, maar altijd een poging tot verheldering. En alles op alfabetische volgorde natuurlijk…
NB.: De drie overzichten in de Kennisbank van All Fiction worden regelmatig aangevuld met nieuwe vaktermen uit de wereld van politie en justitie. Heb je aanvullingen of correcties? Heel graag, twee weten meer dan één, toch? Stuur in dat geval alsjeblieft een mailtje naar All Fiction. Dank alvast! Veel leesplezier!
Kennisbank All Fiction - Juridische begrippen
Er zijn 25 Juridische begrippen in deze lijst die beginnen met de letter A.
AANBRENGEN
Een rechtszaak voor de kantonrechter begint in principe bij het uitreiken ('aanbrengen') van een dagvaarding aan de gedaagde. Zie ook aanhangig maken.
AANHANGIG MAKEN
Het starten van een procedure bij de rechter; in een strafproces gebeurt dat door een dagvaarding of een oproep door de officier van justitie, in een civiel proces door een dagvaarding door de eisende partij aan de gedaagde partij of een verzoekschrift aan de rechter. Zie ook aanbrengen.
AANHOUDEN
In het strafrecht betekent aanhouden het feitelijk vasthouden van iemand die er van verdacht wordt een strafbaar feit te hebben begaan en hem meenemen naar het bureau voor verhoor. In de rechtspraak betekent aanhouden meestal uitstellen. De rechter kan besluiten een zaak aan te houden en op een later tijdstip voort te zetten als hij nog te weinig informatie heeft, als een advocaat daarom vraagt of om logistieke redenen. Dat kan nodig zijn voor de waarheidsvinding. De rechter moet immers oordelen of de verdachte het misdrijf heeft gepleegd, of hij daarvoor gestraft kan worden en zo ja, welke straf passend is.
AANKLAGER
De officier van justitie wordt ook wel openbare aanklager genoemd. Aan het begin van een strafrechtzaak leest de officier de aanklacht voor. Een ander woord voor aanklacht is tenlastelegging.
AANLEG
De rechterlijke instantie waar de behandeling van een zaak plaatsvindt. De rechtbank is de eerste aanleg, het gerechtshof de tweede aanleg oftewel de hoger-beroepsinstantie (of de Centrale Raad van Beroep, College van Beroep voor het bedrijfsleven of de Afdeling bestuur van de Raad van State).
AANWIJZING
Officieel bevel van de minister van Justitie aan het Openbaar Ministerie om een zaak op een bepaalde manier af te handelen.
AANZEGGING
Een formele aankondiging van een (juridische) actie in een schriftelijk stuk, bijvoorbeeld een dagvaarding of een brief. Op diverse plaatsen in de wet is een aanzegging voorgeschreven. De opzegging van een overeenkomst kan bv. schriftelijk moeten worden aangezegd.
ABSOLUTE COMPETENTIE
Bij het uitbrengen van een dagvaarding of het indienen van een verzoekschrift spelen in het algemeen twee vragen een rol. Ten eerste moet altijd worden vastgesteld welke 'soort' rechter bevoegd is om een zaak te behandelen. In de meeste gevallen zal het dan gaan om vast te stellen of men bij de ‘gewone’ civiele rechter of bij de kantonrechter moet zijn. Dit is de vraag van de absolute competentie. Ten tweede moet men vaststellen in welk arrondissement de rechter dient te worden benaderd. Dit is de vraag van de relatieve competentie.
ADMINISTRATIEVE AFHANDELING
De procedure om buiten het strafrecht lichte (verkeers-)overtredingen af te handelen.
ADVOCAAT
Een advocaat is een raadsman of raadsvrouw in juridische aangelegenheden. Iedere advocaat is lid van de Nederlandse Orde van Advocaten.
ADVOCAAT-GENERAAL
Vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie (OM) in strafzaken bij een gerechtshof. Zijn taak als openbare aanklager in hoger beroep komt overeen met die van de officier van justitie bij de rechtbank.
Bij de Hoge Raad: adviseur van de Hoge Raad. Deze advocaat-generaal werkt niet voor het Openbaar Ministerie en heeft een andere rol. De Hoge Raad oordeelt of lagere rechters de wet goed hebben uitgelegd en toegepast. Deze AG verdiept zich in eerdere uitspraken het hof en geeft adviezen (neemt conclusies) over de juridische aspecten daarvan.
Bij de Hoge Raad: adviseur van de Hoge Raad. Deze advocaat-generaal werkt niet voor het Openbaar Ministerie en heeft een andere rol. De Hoge Raad oordeelt of lagere rechters de wet goed hebben uitgelegd en toegepast. Deze AG verdiept zich in eerdere uitspraken het hof en geeft adviezen (neemt conclusies) over de juridische aspecten daarvan.
ALTERNATIEVE SANCTIE
Alternatief voor een gevangenisstraf of een boete. Iemand die een taakstraf krijgt, moet onbetaalde arbeid verrichten; iemand die een leerstraf krijgt moet verplicht een bepaalde cursus of training volgen.
AMBTSHALVE TOEVOEGING
Toewijzing door de rechter van een advocaat die kosteloos rechtsbijstand verleent aan verdachten, vreemdelingen of psychiatrische patiënten die in bewaring zijn gesteld zonder dat zij daartoe zelf een verzoek hoeven indienen. Zie ook: Inbewaringstelling.
APOSTILLE
Een oud Frans woord voor een stempel van de rechtbank. Dat stempel is bedoeld om een document te laten legaliseren. Het krijgt dan een officiële status voor gebruik in het buitenland. Voor zon apostillestempel kun je terecht bij de rechtbanken.
APPÈL
De mogelijkheid om, als men het niet eens is met een rechterlijke uitspraak, een nieuwe uitspraak van een hogere rechter te vragen. Dat heet hoger beroep. Als een zaak bij de rechtbank heeft gediend en hoger beroep wordt ingesteld, dan wordt de zaak helemaal opnieuw behandeld door het Gerechtshof of de Centrale Raad van Beroep. In beroep gaan bij de Hoge Raad heet geen appèl maar cassatie.
ARBITRAGE
Arbitrage is een alternatief voor een procedure bij de rechter. Hierbij spreken bedrijven af om hun geschillen aan een arbitragecommissie voor te leggen. Zo'n commissie bestaat uit arbiters (scheidsrechters) uit hun bedrijfstak.
ARREST
Uitspraak van een gerechtshof of de Hoge Raad in een strafzaak. De Hoge Raad is in Nederland de hoogste rechter op het gebied van civiel recht, strafrecht en belastingrecht.
ARRONDISSEMENT
Rechtsgebied. Nederland is verdeeld in elf arrondissementen: Amsterdam, Den Haag, Gelderland, Limburg, Midden-Nederland, Noord-Holland, Noord-Nederland, Oost-Brabant, Overijssel, Rotterdam en Zeeland-West-Brabant. Zie ook ressort.
ARRONDISSEMENTSPARKET
Een van de negentien regionale kantoren van het Openbaar Ministerie. Ze zijn gevestigd in dezelfde steden als de arrondissementsrechtbanken. Het arrondissementsparket wordt ook kortweg 'het parket' genoemd. Er werken officieren van justitie en personeel dat hen ondersteunt. Aan het hoofd staat de hoofdofficier van justitie.
ARTIKEL 12
De artikel 12-procedure verwijst naar artikel 12 van het Wetboek van Strafvordering. Het artikel biedt slachtoffers die direct met een zaak te maken hebben de mogelijkheid zich te beklagen als het Openbaar Ministerie niet tot vervolging overgaat van een in hun ogen strafbaar feit. Zon beklag moet worden gedaan bij een gerechtshof. Dat toetst dan – achter gesloten deuren – of vervolging haalbaar is en of die vervolging in verhouding staat tot het mogelijk gepleegde feit.
ARTIKEL 167
Het Openbaar Ministerie heeft de bevoegdheid om van vervolging af te zien op grond van het algemeen belang. Die bevoegdheid geldt zo lang het onderzoek ter terechtzitting nog niet is begonnen. De officier van justitie kan de beslissing of vervolging plaats moet hebben voor een bepaalde tijd uitstellen. In dat geval zal de zaak afgedaan worden met een beleidssepot.