Juridische begrippen uit de wereld van Rechtspraak en Openbaar Ministerie

De partij (een persoon of een rechtspersoon) die door de eiser voor de rechter wordt gedaagd om een bepaalde zaak op te lossen. De gedaagde partij.

Een gedetineerde is iemand die in hechtenis wordt gehouden in een penitentiaire inrichting (PI). Dit is een verzamelnaam voor verschillende instellingen, zoals het huis van bewaring en gevangenissen. Er zijn verschillende redenen waarom gedetineerden worden vastgehouden. Zo zijn sommigen nog in afwachting van hun proces, terwijl andere gedetineerden al een straf opgelegd hebben gekregen. Zij worden vastgehouden tot ze hun straf volledig hebben uitgezeten.

Normaal gesproken weten alleen de rechter-commissaris, de griffier, de Officier van Justitie en de parketsecretaris op welke gronden en wanneer een vooronderzoek naar een criminele verdenking ingesteld gaat worden.

De geïntimeerde is de partij in hoger beroep die in de dagvaarding door de appellant (degene die in hoger beroep gaat) opgeroepen wordt om voor een hoger gerecht te verschijnen.

Iemand die nadeel heeft ondervonden van een onrechtmatige daad.

Het bedrag waar het geschil om gaat.

Een gemachtigde is iemand die bevoegd is om jou te vertegenwoordigen in een juridische procedure. Denk aan een advocaat, jurist van een rechtsbijstandsverzekering, familielid of kennis.

Tegenpartij in een civiele verzetprocedure. De eisende partij in een verzetprocedure heet opposant.

Rechtsprekende instantie of organisatie. Bijvoorbeeld: rechtbank, gerechtshof, Centrale Raad van Beroep, College van Beroep voor het bedrijfsleven, Afdeling bestuur van de Raad van State, Hoge Raad.

1. Opleidingsfunctie voor juristen die rechter willen worden.
2. Ondersteunende functie bij Hoge Raad en Centrale Raad van Beroep.

Je kunt te maken krijgen met een gerechtsdeurwaarder als je weigert je schulden te betalen. Ondanks meerdere aanmaningen van de schuldeiser of een incassobureau. Een gerechtsdeurwaarder kan beslag leggen op uw goederen. Een schuldeiser of een incassobureau kan dat niet.

Een gerechtshof behandelt zaken in hoger beroep. Nederland kent vier gerechtshoven: Amsterdam, Arnhem-Leeuwarden, Den Haag en s Hertogenbosch.

Functionaris bij de gerechten die de rechter juridisch ondersteunt, bijvoorbeeld bij het schrijven van een uitspraak. Hij of zij functioneert op de zitting vaak ook als griffier. Ook wel juridisch medewerker genoemd.

Wederpartij van de verzoeker in een verzoekschriftprocedure. Ook wel verweerder genoemd.

Een geschillencommissie kan je helpen bij het oplossen van een klacht als je er met een bedrijf niet uitkomt. Een geschillencommissie adviseert, bemiddelt of neemt een beslissing over een klacht. Je hebt ook altijd de keuze om het conflict aan de rechter voor te leggen. Er zijn verschillende geschillencommissies. Zoals een geschillencommissie voor consumentenzaken, voor financiële dienstverleners of voor conflicten met advocaten, notarissen of energieleveranciers. In de commissies zitten meestal vertegenwoordigers van de brancheorganisatie en van consumenten.

Getuige in een strafproces die wordt opgeroepen door de officier van justitie. De getuige legt in de regel een verklaring af die belastend is voor de verdachte.

Getuige in een strafproces die is opgeroepen door de verdachte of zijn advocaat. Deze getuige zal in het algemeen ontlastende verklaringen afleggen.

Vorm van voorlopige hechtenis. Daaraan vooraf gaat de door de rechter-commissaris bevolen bewaring. De raadkamer van de rechtbank beslist over gevangenhouding. Het bevel tot gevangenhouding is van kracht gedurende een termijn van ten hoogste negentig dagen.

Gevangenhouding is de vierde fase van het voorarrest, nadat de verdachte maximaal 14 dagen in bewaring heeft gezeten. De vordering tot gevangenhouding wordt behandeld door de raadkamer gevangenhouding van de rechtbank.

Nederland heeft verschillende soorten penitentiaire inrichtingen (PI’s). Elke gevangenis is een PI, niet elke PI is een gevangenis. Een gevangenis is een instelling waar je een door de rechter opgelegde vrijheidsstraf uitzit. Zo’n straf dient als vergelding en om de samenleving te beschermen. In Nederland bestaan verschillende soorten gevangenissen, waaronder zeer beperkt beveiligde of open inrichtingen, beperkt beveiligde of halfopen inrichtingen en beveiligde of gesloten inrichtingen. Open inrichtingen hebben het lichtste regime en gesloten inrichtingen het zwaarste.

Een Huis van Bewaring (HvB) is een instelling waar je naartoe wordt gebracht als je verdacht wordt van een misdrijf. In een HvB zit je in voorlopige hechtenis en ben je officieel nog onschuldig. De hechtenis duurt totdat het onderzoek naar het misdrijf is afgerond. Het regime in een HvB wordt vaak als zwaarder ervaren dan in een gevangenis. Zit je in een HvB en word je veroordeeld? Dan kom je terecht in de gevangenis. Wie voor langere tijd in voorlopige hechtenis moet zitten, gaat meestal direct naar de gevangenis.

In het gezagsregister worden beslissingen over het gezag geregistreerd. Het gezagsregister is openbaar. Dit betekent dat iedereen een uittreksel uit het gezagsregister kan opvragen. Je kunt het uittreksel uit het gezagsregister aanvragen bij alle rechtbanken in Nederland. Hoe je dit doet en binnen hoeveel dagen je het afschrift ontvangt, verschilt per rechtbank.

Man of vrouw dis aangewezen om op te letten hoe het gaat met een kind in een moeilijke thuissituatie en probeert daar verbetering in te brengen.

Instelling die door de kinderrechter wordt benoemd bij een ondertoezichtstelling. De gezinsvoogdij-instelling wijst de gezinsvoogd aan.

Een bezwaar dat in (hoger) beroep wordt aangevoerd.

Administratieve afdeling van een gerecht.

Een lid van de rechterlijke macht die alles wat er ter terechtzitting besproken wordt, schriftelijk vastlegt en verantwoordelijk is voor de aan het gerecht verbonden administratie, zoals de uitgifte van vonnissen. De griffier ondersteunt de rechter op de zitting en maakt een verslag van de zitting.

Griffierechten zijn de kosten die je moet betalen aan de rechtbank bij de start van een procedure. De hoogte van deze kosten varieert. Welk bedrag je aan griffierechten betaalt, hangt af van de zaak zelf, jouw inkomen en of je een particulier of organisatie (rechtspersoon) bent.

De hoogste en belangrijkste wet in ons land. In de Grondwet staan de grondrechten van burgers, worden de regels vermeld over hoe ons land wordt bestuurd en wordt uitgelegd hoe wetten tot stand komen en hoe de rechtspraak werkt.

Een gewaarmerkt afschrift van een uitspraak dat voor de partijen bestemd is. Een grosse van een echtscheidingsbeschikking is een officieel en gelegaliseerd exemplaar van de echtscheidingsbeschikking dat is uitgegeven door de rechtbank. Het bevat een officiële handtekening en het zegel van de rechtbank, waardoor het als een authentiek juridisch document wordt beschouwd. Een grosse wordt vaak gebruikt voor juridische en administratieve doeleinden waarbij officiële erkenning vereist is, zoals naamswijzigingen, eigendomsoverdrachten en internationale erkenning van de echtscheiding. Het heeft dezelfde juridische waarde als het originele vonnis van de rechtbank.

Ook wel 'GVM'. Op deze lijst staan gedetineerden die een vlucht- en/of maatschappelijk risico vormen. Gedetineerden met een vluchtrisico hebben bijvoorbeeld een poging gedaan om met geweld of dreiging te ontsnappen. Wanneer het risico bestaat dat een gedetineerde wraakacties uit wil voeren, valt dit onder een maatschappelijk risico. Ook bij misdrijven die politiek of maatschappelijk gevoelig liggen kan er over een maatschappelijk risico gesproken worden. Om de veiligheid van de gedetineerde en de maatschappij te beschermen kan ervoor gekozen worden om meer toezichtmaatregelen op te leggen om risico's te beperken. De GVM-lijst is ontwikkeld om overzichtelijker te maken wie deze extra maatregelen ontvangt en wat deze maatregelen mogen zijn.

Er zijn drie risicoprofielen die voor een plaats op de GVM-lijst zorgen: extreem, hoog en verhoogd. Extreem is het zwaarste profiel op de GVM-lijst en gedetineerden met dit risicoprofiel worden in een Extra Beveiligde Inrichting (EBI) of Terroristen Afdeling (TA) geplaatst. Hoog is niet genoeg om in een EBI of TA geplaatst te worden. Gedetineerden met een hoog risicoprofiel worden in normale instellingen gedetineerd, maar dan wel met het hoogst mogelijke beveiligingsniveau. Dit betekent onder andere dat al hun gesprekken opgenomen worden, ze dagelijks gefouilleerd worden en twee keer per maand een uitgebreide inspectie van hun cel krijgen. Verhoogd is het laagst mogelijke risicoprofiel op de GVM-lijst. Dat houdt in dat de gedetineerden wel een risico vormen, maar niet uitzonderlijk veel. Gedetineerden met dit profiel krijgen met iets meer maatregelen te maken. Zo kunnen hun gesprekken opgenomen worden wanneer daar aanleiding toe is, worden ze wekelijks gefouilleerd en wordt hun cel eens per maand uitgebreid geïnspecteerd.

Er zijn verschillende zaken die meespelen bij het bepalen van iemands risicoprofiel:
- Concrete informatie dat iemand een vluchtpoging voorbereidt
- Het risico op ongewenst contact tussen dader en slachtoffer
- Lidmaatschap van een terroristische of criminele organisatie
- Verdenking of veroordeling van een terroristisch misdrijf
- Radicalisering of anderen werven voor terroristische activiteiten
- Het risico dat de gedetineerde geliquideerd wordt of dat de gedetineerde opdracht geeft om anderen te liquideren
- Gevangenisstraf met tbs
- Vermoedens van criminele activiteiten in detentie
- Geld, macht en mogelijkheden voor een vluchtpoging
- Mediagevoeligheid: het ontsnappen van de gedetineerde zal voor grote maatschappelijke onrust zorgen

Gerechtelijk vooronderzoek, fase in het strafrechtelijk onderzoek onder leiding van de rechter-commissaris. Het is een onderzoek naar een strafbaar feit door een rechter-commissaris en wordt door de officier van justitie gevorderd als deze van mening is dat de zaak te ingewikkeld is om al te gaan dagvaarden. Een GVO is noodzakelijk als de officier van justitie bepaalde dwangmiddelen wenst aan te wenden of bepaalde deskundigen wil benoemen. Nadat het GVO is afgesloten beslist het OM of er verder vervolgd zal worden. Het GVO heeft na de invoering van de Wet bijzondere opsporingsbevoegdheden (BOB) sterk aan waarde ingeboet.