'Mensen die bij de politie werken, zowel recherche als blauw, gebruiken onderling een ontoegankelijke mix van afkortingen, formele vaktaal en beroepsjargon. Ooit is dat begonnen met portoprotocol, een poging om het meeluisteren met de hulpdiensten te ontmoedigen. Tegenwoordig hebben wij een recherchewoordenboek voor straattaal nodig om criminele communicatie te kunnen begrijpen.'
Maarten Severyn over vaktaal
Achter de woorden: je weet niet wat je leest
Juridische begrippen uit de wereld van Rechtspraak en Openbaar Ministerie
Ook de wereld van de Rechtspraak en het Openbaar Ministerie kent vele begrippen en afkortingen, en in een aantal gevallen staan ze voor nogal ingewikkeld juridisch jargon. Dat bevordert de communicatie tussen vakgenoten, maar is een probleem als de juridische boodschap de mensen die het aangaat niet of maar gedeeltelijk bereikt. Met deze begrippen en afkortingen zal ik de geïnteresseerde lezer van Severyn & Govaert zo min mogelijk vermoeien, maar ik ga ze net als voor de andere categorieën bijhouden in een overzicht dat je hieronder kunt raadplegen.
In dit bestand zul je de betekenis van de meeste juridische begrippen uit de wereld van Rechtspraak en Openbaar Ministerie kunnen vinden. Vaak actueel, soms van wat langer geleden, maar altijd een poging tot verheldering. En alles op alfabetische volgorde natuurlijk…
NB.: De drie overzichten in de Kennisbank van All Fiction worden regelmatig aangevuld met nieuwe vaktermen uit de wereld van politie en justitie. Heb je aanvullingen of correcties? Heel graag, twee weten meer dan één, toch? Stuur in dat geval alsjeblieft een mailtje naar All Fiction. Dank alvast! Veel leesplezier!
Kennisbank All Fiction - Juridische begrippen
Er zijn 42 Juridische begrippen in deze lijst die beginnen met de letter R.
RAAD VAN STATE
Hoogste adviescollege van de staat dat adviseert over alle wetsontwerpen en algemene maatregelen van bestuur; de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State beslist in hoogste instantie in geschillen over besluiten van overheidsorganen.
RAAD VOOR DE KINDERBESCHERMING
Orgaan van het ministerie van Veiligheid en Justitie, gevestigd in elke arrondissementshoofdplaats. De raad behartigt de belangen van minderjarigen die dat nodig hebben en adviseert de kinderrechter bijvoorbeeld bij verzoeken om ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing. De raad heeft een adviserende rol of treedt op als procespartij in zaken over gezag, omgang, ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing.
RAAD VOOR DE RECHTSPRAAK
De Raad voor de rechtspraak bestaat sinds 1 januari 2002 en vormt de schakel tussen de minister van Justitie en de gerechten. De Raad heeft als opdracht te bevorderen dat de gerechten hun rechtsprekende taak goed kunnen vervullen.
RAAD VOOR RECHTSBIJSTAND
Instantie die beslist of een rechtzoekende in aanmerking komt voor gesubsidieerde rechtsbijstand. Zie ook: Pro-Deo-advocaat.
RAAD VOOR STRAFRECHTSTOEPASSING EN JEUGDBESCHERMING
De Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) is een onafhankelijk orgaan met een rechtsprekende en adviserende taak. Justitiabelen en jeugdigen bevinden zich in een afhankelijke positie. Zij hebben daarom bescherming nodig tegen te ver gaande inbreuken op hun (grond)rechten of een willekeurige toepassing daarvan. De overheid is verantwoordelijk voor de zorg van justitiabelen en jeugdigen. De RSJ draagt hier aan bij. De RSJ ziet toe op een humane en rechtvaardige toepassing van sancties en jeugdbeschermingsmaatregelen. Daarbij houdt de RSJ rekening met de rechtspositie van justitiabelen, positie van slachtoffers en nabestaanden en de veiligheid van de samenleving.
RAADKAMER
Het begrip raadkamer van de rechtbank verwijst naar twee betekenissen. In de eerste betekenis is het een forum waar de rechter beslissingen neemt, die slechts een deel van het proces betreffen of een voorlopig karakter hebben (zoals beslissingen over voorlopige hechtenis, in beslag genomen goederen en schadevergoedingen). Deze procedures worden gevoerd in aanwezigheid van de procespartijen (OM, verdachte en verdediging), maar zijn in het algemeen niet voor publiek toegankelijk. In de tweede betekenis wordt gedoeld op het onderling beraad dat de zittingsrechters voeren over verzoeken gedaan op de zitting en over de vraag welk vonnis gewezen gaat worden. Dit laatste raadkameroverleg is strikt besloten.
RAADSHEER
Rechter bij het gerechtshof of de Hoge Raad. Ook een vrouwelijke raadsheer wordt raadsheer genoemd, met een raadsvrouw/raadsman wordt een advocaat bedoeld.
RECHERCHEOFFICIER
Officier van justitie, deel uitmakend van de leiding van het parket, belast met het toezicht houden op de kwaliteit van en de keuzes in de opsporingsonderzoeken. De rechercheofficier is altijd een ervaren vraagbaak voor de medewerkers van het parket.
RECHTBANK
Een rechtbank is een rechtsprekend orgaan dat in eerste aanleg oordeelt over zaken zoals echtscheidingen, misdrijven, geldvorderingen, en de meeste bestuursrechtelijke geschillen. Ook wordt met het begrip rechtbank het gebouw aangeduid waarin de rechtbank zetelt.
RECHTER
Man of vrouw die op basis van de wet rechtspreekt. Bij het strafrecht bepaalt de rechter of de verdachte schuldig is aan een strafbaar feit en legt vervolgens wel of niet een straf op. In het civiel recht en het bestuurlijk recht bepaalt de rechter welde van de twee partijen gelijk heeft.
RECHTER-COMMISSARIS
Ook wel RC. Rechter die in het strafproces op actieve wijze het gerechtelijk vooronderzoek naar één of meer strafbare feiten leidt. Hij wordt ingeschakeld bij de toepassing van bepaalde dwangmiddelen; de RC is als rechter lid van de rechtbank en wordt door het gerechtshof benoemd. Als de officier van justitie een nader onderzoek nodig acht om meer gegevens over de zaak te verzamelen, dan kan hij ingevolge art 181 WvSv een vordering instellen tot een gerechtelijk vooronderzoek bij de RC. De RC kan in het onderzoek ook bijzondere taken hebben, zoals het afnemen van een getuigenverhoor. De RC werkt op een aparte afdeling van de rechtbank, het kabinet rechter-commissaris. Omdat hij al in de voorfase bij strafzaken betrokken is heeft de wetgever verboden dat de RC die beslissingen heeft genomen in het gerechtelijk vooronderzoek ook de rechter of één van de rechters is die het eindoordeel geeft in een strafzaak.
RECHTERLIJKE MACHT
Verzamelterm voor de rechters en officieren van justitie. De rechters worden tot de zittende magistratuur gerekend en de officieren van justitie tot de staande magistratuur. De rechter blijft zitten tijdens de zitting, de officier van justitie voert staande het woord.
RECHTSPERSOON
In het recht heb je natuurlijke personen (mensen dus) en rechtspersonen. Rechtspersonen zijn organisaties en verenigingen die net als natuurlijke personen dingen kunnen doen die juridische gevolgen hebben: kopen, verkopen, huren, verhuren, enzovoort.
RECHTSSTAAT
In een rechtsstaat is het recht het hoogste gezag. Iedereen, óók de overheid, moet zich aan de wet houden.
RECIDIVEGEVAAR
Het recidivegevaar houdt in dat er een gevaar bestaat dat de betrokkene zich schuldig zou maken aan het opnieuw plegen van strafbare feiten.
RECIDIVEMONITOR
De Recidivemonitor is een langlopend onderzoeksproject van het WODC waarin metingen worden verricht onder verschillende groepen veroordeelden. Hiermee wordt inzicht gegeven in de criminele carrières en de effecten van strafrechtelijke interventies. Een deel van het cijfermateriaal is te doorzoeken via Repris. De Recidivemonitor geeft een beeld van criminele carrières, zowel van jongeren als van volwassenen en is niet publiek toegankelijk.
RECLASSERING
Instelling die het herintreden in de maatschappij van veroordeelden wil bevorderen. Geeft ook voorlichting aan de rechter over de persoon van de verdachte.
REDELIJKHEIDSBEGINSEL
Algemeen beginsel van behoorlijk bestuur dat voorschrijft dat een bestuursorgaan bij het nemen van een beslissing alle belangen tegen elkaar af moet wegen.
REDENEN VAN WETENSCHAP
Term uit het Wetboek van Strafvordering: hoe ben je aan je informatie gekomen? Gezien, gehoord, gelezen? Anderszins?
REFERTE
Conclusie van een partij of verdachte, inhoudend dat men geen bezwaren tegen een vordering of verzoek kan aanvoeren en het oordeel daarover aan de beslissende rechter overlaat.
REGIEZITTING
Een regiezitting is een zitting zónder inhoudelijke behandeling. Regiezittingen worden gehouden bij grote en complexe strafzaken. Tijdens deze zitting bespreekt de rechter met het Openbaar Ministerie en de verdediging de stand van zaken in het onderzoek en de verdere planning van de zaak.
Zijn er nog onderzoekwensen voordat de zaak inhoudelijk wordt behandeld? Moeten er nog getuigen of deskundigen worden gehoord? Moet de verdachte worden onderzocht door een psychiater?
Zijn er nog onderzoekwensen voordat de zaak inhoudelijk wordt behandeld? Moeten er nog getuigen of deskundigen worden gehoord? Moet de verdachte worden onderzocht door een psychiater?
REQUISITOIR
De officier van justitie komt op een strafzitting minstens twee keer aan het woord: aan het begin om te vertellen waarvan de verdachte wordt beschuldigd (de aanklacht, officieel tenlastelegging) en later nog eens, als de rechter alles met de verdachte heeft doorgenomen. Dan zet de OvJ de feiten op een rij, geeft hij zijn mening over het bewijs en eist op grond daarvan een bepaalde straf. Daarvoor moet de officier een paar belangrijke vragen beantwoorden. Is bewezen dat de verdachte het feit heeft gepleegd? Is dat strafbaar volgens de wet? En is de verdachte strafbaar? De officier kan de rechter alleen vragen een straf (of maatregel) op te leggen als hij vindt dat het bewijs wettig én overtuigend is; als het aan wettelijke eisen voldoet en de officier overtuigd is van de schuld van de verdachte. Wanneer dat niet het geval is zal hij vrijspraak vragen.
RESSORT
Ander woord voor rechtsgebied. Nederland is verdeeld in vier ressorten, die vervolgens weer zijn onderverdeeld in elf arrondissementen. Elk ressort heeft een eigen gerechtshof. Zie ook: Gerechtshof en Arrondissement.
RESSORTSPARKET
Bureau van het Openbaar Ministerie belast met de vervolging van strafzaken in hoger beroep. Zie ook ressort.
ROGATOIRE COMMISSIE
Getuigenverhoor dat in opdracht van de behandelend rechter door een andere instantie (meestal een rechtbank in het buitenland) wordt uitgevoerd.
ROL
Een lijst van de zaken die op de zitting behandeld worden, waarbij aangegeven wordt welke stukken uitgewisseld moeten worden tussen partijen.
ROLZITTING
De zitting die in de dagvaarding wordt genoemd is een rolzitting. De ‘rol’ is een lijst van zaken, die de rechter tijdens de rolzitting kort behandelt. De rechter controleert of de dagvaarding goed is uitgebracht, bekijkt of de tegenpartij (gedaagde) heeft gereageerd en beslist hoe de procedure verder gaat. De inhoudelijke behandeling van de zaak volgt later.