Wat doet een tactisch rechercheur precies?

Wat doet een tactisch rechercheur bij de Nationale Politie precies voor een werk? In dit artikel lees je wat een tactisch rechercheur bij de Nationale Politie precies doet, welke soorten rechercheurs er zijn en hoe je zelf tactisch rechercheur wordt.

Wat betekent de term tactisch rechercheur?

Een tactisch rechercheur is als beëdigd opsporingsambtenaar be­last met on­der­zoek naar mis­drij­ven en het op­spo­ren van de schul­di­gen.

Een rechercheur verzamelt informatie over strafbare feiten en verdachte personen, probeert te achterhalen wat er precies is gebeurd en welk motief de dader had. Om meer te weten te komen, ondervraagt een tactisch rechercheur slachtoffers, getuigen en buurtbewoners. Aan de hand van forensisch onderzoek en verzameld sporenmateriaal worden verdachten in beeld gebracht.

‘Als rechercheur werk je jezelf de pleuris, soms krijg je nergens vat op. Toch moet je door, het is je vak.’                                                                                                                                                                                                        Maarten Severyn, tactisch rechercheur in Severyn & Govaert

Het woord forensisch betekent letterlijk: gerechtelijk. Als iemand een misdaad heeft begaan, bepaalt de rechter welke straf daarop staat. Daarvoor moet worden uitgezocht wíe precies wát heeft gedaan. Dat gerechtelijk onderzoek, als voorbereiding op de rechtszaak, doet de politie in opdracht van het Openbaar Ministerie. En dat noemen we een forensisch onderzoek. Overigens noemt de politie het officieel ‘forensische opsporing’.                                                                                                                                                                                                     Bron: Nationale Politie

Wat doet een tactisch rechercheur?

Een tactisch rechercheur kan lange tijd – soms jaren achterelkaar – aan een complexe zaak werken, maar ook kortere tijd aan meerdere zaken tegelijk. Door data te analyseren en alle bewijzen en aanwijzingen te bestuderen probeert een tactisch rechercheur de dader(s) te vinden. Een rechercheur kan een verdachte verhoren en eventueel laten opsluiten en ondervraagt iedereen die bij het misdrijf is betrokken: slachtoffers, familie van slachtoffers, getuigen, verdachten én daders.

Een tactisch rechercheur heeft dagelijks contact met specialisten binnen de politieorganisatie, denk daarbij bijvoorbeeld aan collega’s van forensische opsporing op de plaats delict. Er zijn ook tactisch rechercheurs die zich op een specifiek onderdeel van hun vakgebied gespecialiseerd hebben. Dat kan gaan om het verhoren van verdachten, het stelselmatig observeren en achtervolgen van iemand, het met behulp van softwareprogramma’s analyseren van een misdrijf en het checken van informatie door het lezen van papieren of digitale dossiers. De verschillende fasen in een onderzoek worden altijd door meerdere gespecialiseerde rechercheurs uitgevoerd.

‘Een tactisch rechercheur die proactief optreedt wil problemen vóór zijn. Hij onderneemt actie vóórdat er iets gebeurt waarvan hij weet – of vermoedt – dat het ernstige gevolgen kan hebben. Je werkt proactief wanneer je iemand die op een dodenlijst staat opneemt in een beschermingsprogramma en de voorgenomen liquidatie daarmee voorkomt. Je werkt reactief nadat een misdrijf gepleegd is dat niemand zag aankomen. Dan dwingen de omstandigheden je om op te treden in reactie op wat er gebeurd is.’                                                                                                                                                                                            Maarten Severyn, tactisch rechercheur in Severyn & Govaert

Verschillende soorten rechercheurs

Rechercheurs bij de verschillende landelijke, regionale en gebiedsgebonden rechercheafdelingen werken bijna altijd vanuit hun eigen specialiteit of discipline. Je kunt bijvoorbeeld denken aan:

• Een tactisch rechercheur doet aan waarheidsvinding, analyseert misdrijven en spoort verdachten op (proactief en reactief)
• Een tactisch rechercheur zware criminaliteit (‘ZwaCri’) doet regionaal en/of landelijk onderzoek naar zware delicten in georganiseerd crimineel verband.
• Een zedenrechercheur is gespecialiseerd in zedendelicten. Dat zijn misdaden en misdrijven met een seksueel karakter, zoals verkrachting, aanranding, ontucht met kinderen en openbare schennispleging.
• Een forensisch rechercheur onderzoekt sporen op de plaats delict of in laboratoria ten behoeve van strafrechtelijk onderzoek.
• Een familierechercheur informeert familieleden van slachtoffers over het lopende onderzoek, onderhoudt namens het onderzoeksteam het contact en begeleidt de betrokkenen waar nodig.
• Een financieel-, fiscaal- of frauderechercheur analyseert misdrijven die aan de belasting of de douane gerelateerd zijn, zoals belastingfraude of smokkel. Hij doet onderzoek op basis waarvan crimineel bezit (geld en bezittingen die op onrechtmatige wijze zijn verkregen) kan worden ontnomen.
• Een digitaal rechercheur onderzoekt digitale informatiedragers van verdachten en getuigen. Denk aan desktopcomputers, laptops, mobiele telefoons, externe harde schijven en digitale fotocamera’s. Een digitaal rechercheur weet ‘verborgen’ informatie boven water te krijgen. Zelfs als bijvoorbeeld de harde schijf van een computer bewust is gewist.
• Een milieurechercheur is gespecialiseerd in milieuzaken en richt zich op middelzware tot zware milieucriminaliteit zoals het illegaal dumpen van chemisch afval, asbestfraude, bodemverontreiniging en de handel in bedreigde dier- en plantensoorten.
• Een rijksrechercheur onderzoekt strafbare feiten en gedragingen, ondermeer binnen de Nationale Politie, die de integriteit van de overheid ernstig kunnen aantasten. Denk aan omkoping of het lekken van vertrouwelijke informatie, incidenten rond vuurwapengebruik met dodelijke afloop of ander ernstig geweldgebruik door politieambtenaren.
  
  

Op het totaal van ± 63.000 werknemers bij de Nationale Politie werken anno 2021 in heel Nederland een kleine 10.000 rechercheurs in de opsporing. Op het totaal is daarvan 34% vrouw. In de opsporing verschilt dat percentage per regionale eenheid. Voorzover ik heb kunnen nagaan werken in de eenheid Amsterdam ± 400 vrouwelijke rechercheurs.

Al die andere rechercheurs buiten de Nationale Politie…

Natuurlijk zijn er buiten de Nationale Politie ook rechercheurs die níet in overheidsdienst zijn.
Je kunt daarbij denken aan:

• De bedrijfsrechercheur onderzoekt in opdracht van een bedrijf het gedrag van werknemers die door de leidinggevenden ergens van verdacht worden. Een bedrijfsrechercheur moet rekening te houden met de rechten van werknemers en de relatie tussen medewerkers en leidinggevenden.
• De privédetective verzamelt in opdracht van een par­ti­cu­lie­r inlichtingen over het gedrag van per­so­nen die door de opdrachtgever ergens van verdacht worden.
• De sociaal re­cher­cheur werkt in opdracht van de ge­meen­te als con­tro­leur van de so­ci­a­le dienst en onderzoekt uitkerings- en steunfraude, zoals zwartwerken, het verzwijgen van vermogen, woonfraude, fraude met persoonsgebonden budget en andere vormen van zorgfraude. Een sociaal rechercheur mag veel meer dan de politie in een strafrechtelijk onderzoek, zoals onaangekondigd je kasten doorzoeken en de post, de standen van de water- en elektriciteitsmeter, je wasmand, je wasmachine en je koelkast controleren en tijdens een buurtonderzoek je buren ondervragen (of je bijvoorbeeld weinig thuis bent of juist veel bezoek krijgt van je ex-partner). In de buurt van je woning posten en observeren is een standaardwerkwijze van de sociale recherche.

‘Een rechercheur kan telefoons en mailboxen aftappen, camera’s en microfoons plaatsen, huizen binnentreden en doorzoeken en mensen stelselmatig observeren. Niet zonder bevel van de officier van justitie of machtiging van de rechter-commissaris, maar het kán. Die macht heb je als tactisch rechercheur.’                                                               Maarten Severyn, tactisch rechercheur in Severyn & Govaert

Wat zijn de bevoegdheden van een rechercheur?

De bevoegdheden van rechercheurs zijn gebonden aan wettelijke voorwaarden, ook als zij níet in dienst van de overheid zijn. Simpel gezegd geldt dat een rechercheur bij de Nationale Politie niets mag, ténzij in de wet staat dat het wél mag. Een particulier rechercheur mag bijna alles, ténzij in de wet staat dat het níet mag.

Een politierechercheur heeft een aantal bevoegdheden om misdrijven op te sporen, verdachten te identificeren en aan te houden. Je kunt dan denken aan algemene dwangmiddelen zoals het voor korte tijd opsluiten van verdachten, het doorzoeken van woningen, het in beslag nemen van goederen en het vorderen van camerabeelden of financiële gegevens. De voorwaarden waaronder deze bevoegdheden gebruikt mogen worden zijn geregeld in de Wet Bijzondere Opsporingsbevoegdheden (BOB) en staan in het Wetboek van Strafvordering (WvSv). Het gaat daarin ondermeer om:

• Stelselmatige observatie: het volgen en vastleggen van een verdachte en diens gedrag, bijvoorbeeld met verborgen camera’s.
• Infiltratie: het deelnemen of medewerking verlenen aan activiteiten van verdachten waarvan redelijkerwijs kan worden vermoed dat ze misdrijven beramen of plegen. Hierbij inbegrepen is het plegen van strafbare feiten door een undercoveragent in het belang van zijn geloofwaardigheid.
• Pseudo-koop of -dienstverlening: het afnemen van goederen of verlenen van diensten aan een verdachte.
• Stelselmatige inwinning van informatie: het inwinnen van informatie over een verdachte zonder dat de betrokkene te weten komt dat dit door een opsporingsambtenaar van de politie wordt gedaan.
• Inkijkoperatie: het zonder toestemming van de rechthebbende betreden van een locatie om sporen veilig te stellen, óf een technisch hulpmiddel (camera’s, microfoons) gebruiken om de aanwezigheid of verplaatsing van verdachten of goederen vast te kunnen stellen. Deze locatie mag géén woning zijn.
• OVC: het opnemen van vertrouwelijke communicatie tussen verdachten met een technisch hulpmiddel (microfoons).
• OVC – Telecommunicatie: het met technische hulpmiddelen opnemen van niet voor het publiek bestemde communicatie via de telecommunicatie-infrastructuur of -inrichting die bedoeld is voor dienstverlening aan het publiek. Denk daarbij aan een telefoon- of internettap.
  
  

Een telefoontap kan voor een periode van maximaal vier weken worden geplaatst op bevel van een officier van justitie (OvJ), na voorafgaande machtiging door een rechter-commissaris. De recherche mag alleen afluisteren of tappen als het dringend nodig is voor het onderzoek naar een misdrijf waarop een gevangenisstraf van vier jaar of meer staat. Ná vier weken moeten de recherche opnieuw toestemming vragen aan de OvJ. Informatie afkomstig uit een telefoontap mag alleen in andere onderzoeken gebruikt worden na toestemming door een rechter-commissaris.
Tapgegevens worden bewaard tot de zaak is geëindigd. Twee maanden na het beëindigen van de zaak moeten de tapgegevens worden vernietigd. Een zaak is geëindigd als de rechter een onherroepelijke uitspraak heeft gedaan óf als zij onvoorwaardelijk is geseponeerd en tegen die beslissing geen beklag meer openstaat. De recherche kan onder dezelfde voorwaarden als bij een telefoontap ook een internettap plaatsen. De politie kan dan het internetverkeer van een verdachte onderscheppen en zo e-mails en alle andere vormen van digitale communicatie tussen twee partijen meelezen, beluisteren en analyseren. Providers zijn wettelijk verplicht mee te werken aan het aftappen of opnemen van telecommunicatie als dat voor een strafzaak nodig is. Een rechercheur kan persoonsgegevens van betrokkenen opvragen via het Centraal Informatiepunt Onderzoek Telecommunicatie (CIOT) van de telecom- en internetaanbieders. Het kan daarbij gaan om je naam, adres, je unieke adres op het internet (IP) en je e-mailadressen.                                                                                                                                  Bron: Nationale Politie

In Nederland mogen ook andere overheidsdiensten gebruikmaken van internet- en telefoontaps. Naast de Nationale politie en de Koninklijke Marechaussee zijn dat 4 bijzondere opsporingsdiensten en de 2 nationale geheime diensten: 

1. Fiscale Inlichtingen en Opsporingsdienst en Economische controledienst (FIOD-ECD)
2. Inspectie Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid
3. Inlichtingen- en opsporingsdienst van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT-IOD) van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat
4. Algemene Inspectiedienst (AID) van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit
5. Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties
6. Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) van het ministerie van Defensie.
                                                                                                                      Bron: Rijksoverheid

Een particulier onderzoeker heeft bovenstaande bijzondere bevoegdheden níet. Deze mag wel onderzoek plegen en informatie verzamelen, maar alleen zónder de wet te overtreden.

10 belangrijke taken en verantwoordelijkheden van een tactisch rechercheur

• opsporen van de vermoedelijke dader(s) van een misdrijf

  

• tactisch onderzoek verrichten op de plaats delict
• ontwikkelen en verifiëren van mogelijke scenario’s: Wat zou hier gebeurd kunnen zijn?
• contacten leggen, (digitale) informatiebronnen raadplegen, informatie verzamelen binnen het criminele milieu
• verzamelen en analyseren van bewijsmateriaal: doen aan waarheidsvinding
• slachtoffers, nabestaanden en getuigen van het misdrijf ondervragen
• identificeren, lokaliseren, aanhouden en vasthouden van (een) verdachte(n) voor verhoor
• verdachte(n) ondervragen tijdens de inverzekeringstelling en voorlopige hechtenis
• regelmatig mondeling verslag doen van het onderzoek aan leidinggevenden
• het aan de hand van het digitale onderzoeksdossier samenstellen van een procesdossier voor de rechtbank (een algemeen dossier, een persoons- en een zaaksdossier)
  
  

Voorlopige hechtenis is een verzamelterm voor de begrippen bewaring, gevangenhouding en gevangenneming. De voorlopige hechtenis begint wanneer de rechter-commissaris toestemt met het verzoek van de officier van justitie om je na de inverzekeringstelling langer vast te houden. Hij bestaat uit 2 delen. Het eerste deel heet bewaring, duurt maximaal 14 dagen en kan niet worden verlengd. Meestal brengen ze je daarvoor over naar een huis van bewaring. Soms word je teruggebracht naar het politiebureau; dit heet ‘preventief zitten’.
De verdachte kan – als dat nodig is voor het onderzoek – na het politieverhoor nog langer worden vastgehouden, hij wordt dan in verzekering gesteld. Inverzekeringstelling (IVS) kan worden bevolen bij middelzware en zware misdrijven, duurt maximaal drie dagen en kan in uitzonderlijke gevallen met drie dagen worden verlengd. Binnen de duur van de IVS wordt de verdachte voor de rechter-commissaris geleid. Deze toetst of een en ander juridisch in orde is. Daarna kan voorlopige hechtenis volgen.                                                                                                        Bron: politie.nl

Waar werkt een tactisch rechercheur?

Sinds de eenwording van de Nationale Politie in 2013 bestaat het landelijk politiekorps uit een landelijke eenheid en 10 regionale eenheden. De regionale eenheden voeren alle operationele politietaken uit, de Landelijke Eenheid doet zaken die een bijzondere expertise vereisen en/of landelijk doeltreffender kunnen worden uitgevoerd. Tactische rechercheurs werken bij een van de landelijke, regionale of districtsgebonden rechercheafdelingen.

NB.: Bewijsstukken (sporendragers) worden binnen het strafrecht en de wereld van politie en justitie aangeduid met de term ‘stuk van overtuiging’.

Een rechercheur in de generieke opsporing heeft behalve een operationeel ook een administratieve taak. Op een doorsnee werkdag besteed een rechercheur gemiddeld 8 procent van zijn tijd aan het voorbereiden, 15 procent aan het uitwerken en 9 procent aan het vastleggen van opsporingshandelingen. Het overzetten van informatie tussen de verschillende registratiesystemen wordt als het meest oninteressant en tijdrovend gewaardeerd.                                   Bron: ‘Rechercheurs en hun beleving van administratieve taken’ – Ministerie van Justitie en Veiligheid

Dienst Landelijke Recherche

De DLR bestrijdt zware en georganiseerde criminaliteit. Maar ook specifieke fenomenen zoals kinderporno, milieucriminaliteit, terrorisme en high tech crime. Daarnaast is de DLR de officiële, nationale opsporingsinstantie als Nederlanders – of Nederlandse eigendommen buiten onze landsgrenzen – betrokken raken bij of het doelwit zijn van aanslagen of activiteiten van de zware, georganiseerde criminaliteit.

Dienst Regionale Recherche

De DRR verricht onderzoeken naar criminele samenwerkingsverbanden, delicten met een hoge impact en onderzoeken op geprioriteerde thema’s, zoals milieu, fraude, zeden, kinderporno en mensenhandel. Daarnaast verricht de DRR onderzoeken naar criminele activiteiten die aan terrorisme gelieerd kunnen worden. De DRR is gevestigd in Driebergen.

Hoe word je tactisch rechercheur?

Er bestaat geen opleiding tot rechercheur. Om rechercheur te worden moet je eerst ‘een aantal jaren een blauwe broek gedragen hebben’. Je moet agent zijn geweest zodat je ervaring hebt met het politiewerk.
Vervolgens wordt door je leidinggevenden bepaald of je geschikt bent om rechercheur te worden. Daarnaast is er sinds een paar jaar voor hbo’ers en wo’ers de mogelijkheid tot het volgen van een master Recherchekundige.

HBO-masteropleiding recherchekundige

Wanneer je in het bezit bent van een hbo-bachelor diploma, kun je je inschrijven voor deze 3-jarige opleiding. Dat geldt ook voor ‘buitenstaanders | zij-instromers’ van buiten de Nationale Politie met een hbo-opleiding en een baan elders. Je wisselt periodes van studeren op de Politieacademie in Apeldoorn af met praktijkperiodes binnen de eenheid waar je gaat werken. Vanaf de start van je opleiding ben je in dienst van de politie. Niet alleen betaalt de politie je opleiding, ook krijg je meteen vanaf het begin een salaris. En als je de opleiding positief afrondt, ben je verzekerd van een baan.
Als recherchekundige werk je samen met ervaren rechercheurs, bijvoorbeeld:

• Je bedenkt tijdens een rechercheonderzoek hypothesen en scenario’s van wat er gebeurd zou kúnnen zijn, aan de hand daarvan kom je tot een opsporingsstrategie met daaraan gekoppelde opsporingstechnieken.
• Je gaat mee met een doorzoeking in een woning en coördineert de verhoren van de verschillende verdachten in die zaak.
• Je analyseert de profielen van de daders en de slachtoffers in een reeks soortgelijke zaken en zoekt de verbanden.
• Je neemt deel aan een Team Grootschalige Opsporing (TGO).
• Je functioneert in een lopend rechercheonderzoek als kritische tegenspreker en toetst scenario’s, gevolgde procedures, feiten en bewijsvoering.
• Je bent sparringpartner voor leidinggevenden, OM en internationale samenwerkingspartners.
  
  

Wat karakteriseert een tactisch rechercheur? 

• Je bent ambitieus, ondernemend en leergierig.

  

• Tactisch onderzoek kan zeer complex en tijdrovend zijn, daarom beschik je over een bovengemiddeld doorzettingsvermogen.
• Je kunt goed samenwerken, bent flexibel en creatief.
• Je beheerst de Nederlandse taal goed én spreekt een tweede taal, bij voorkeur Engels, in verband met de toenemende internationalisering.
• Je bent onafhankelijk, proactief en beschikt over goede communicatieve vaardigheden.
• Het is een pré wanneer je affiniteit hebt c.q. bekend bent met open source intelligence, databases, telecom en multimedia.
  
  NB.: In de praktijk moet je bereid zijn om buiten kantoortijden te werken en je rijbewijs (B) gehaald hebben.

Wat verdient een tactisch rechercheur?

Na de hbo-masteropleiding recherche krijg je een aanstelling in een politiefunctie. Formeel is dit de functie senior tactische opsporing. Dit is een functie die start in schaal 8 met bijbehorend modaal salaris. Gedurende de opleiding tot recherchekundige heb je een tijdelijke aanstelling, maar ontvang je wel een salaris.

NB.: Actuele informatie over bedragen kun je vinden op de website van de Nationale Politie.

Het dienstrooster van een tactisch rechercheur

Normaal gesproken werkt een tactisch rechercheur 36 uur per week: 9 uur per dag van 7.30 – 17.00 uur. De normale regelmaat is 4 dagen werken, 3 dagen vrij; 2 weekenden werken, 1 weekend vrij; tussen diensten moet altijd acht uur rust zitten. ’s Nachts hebben drie rechercheurs tegelijk piket (vanaf moment dat je vrij bent 17:00 tot de volgende morgen 07:30 uur). Na een piket-inzet moet er 8 uur tussen zitten voor je weer gaat werken. Een rechercheur heeft maximaal 4 keer per maand piket, en maximaal 4 nachten achterelkaar en registreert zélf de gewerkte uren in het softwaresysteem Basisvoorziening Capaciteitsmanagement (BVCM).

Tactisch rechercheurs kunnen losjes omgaan met hun werktijden. Je kunt minder uren schrijven (die worden dan ook níet betaald) dan je gewerkt hebt. Overuren draaien en wél schrijven kan beperkt en alléén met toestemming van je leidinggevende. De werktijden bij ZwaCri zijn vrij los. Vaak loopt de ene dienst in de andere over en wordt papierwerk afgemaakt terwijl de collega’s al onderweg naar huis zijn.

‘Het holster van ‘blauw’ heeft een kap en een riempje over de kolf. Een rechercheholster heeft geen kap en geen riempje. Toen ik in 2015 mijn nieuwe wapen kreeg hoorde daar een nieuw kunststof holster bij. Dat zat niet prettig, deed pijn op mijn heup. Ik heb daarom mijn oude leren Yaqui-holster gehouden en gebruik dat nog steeds, al meer dan dertig jaar.’           Maarten Severyn, tactisch rechercheur in Severyn & Govaert

Maarten Severyn, tactisch rechercheur

In Severyn & Govaert leer je Maarten Severyn kennen. Hij is senior tactisch rechercheur (de officiële term is operationeel specialist tactische opsporing) en werkt aan omvangrijke en complexe strafzaken. Maarten werkt in een koppel samen met de vijfentwintigjarige Jelle Rooda, ook tactisch rechercheur. Belangrijke andere opsporingsdisciplines in Severyn & Govaert zijn forensisch rechercheur (Rutger de Winter), digitaal rechercheur (Daniël Cohen en Louis Hamelink) en familierechercheur (Britta Vergeer en Herman de Roover).

Meer lezen?

Wil je meer weten over het werk van politie en justitie? Severyn & Govaert is gebaseerd op waargebeurde zaken en neemt je mee in de dagelijkse praktijk van twee crimefighters: Maarten Severyn, tactisch rechercheur en Lydia Govaert, senior officier van justitie. De eerste delen van Severyn & Govaert zijn als paperback in de reguliere boekhandel verkrijgbaar en te bestellen via Libris. De afleveringen van deze serie verschijnen ook als e-boek en luisterboek (voorgelezen door Dieuwertje Blok) en zijn te leen in meer dan 80 openbare bibliotheken, in de Online Bibliotheek én in de Mediatheek van de Politieacademie.